Jak wzmacniać odporność u dzieci?

Odporność dziecka zależy od sprawnego i skutecznego działania układu immunologicznego. A na to znaczący wpływ ma optymalny skład zróżnicowanej diety, ruch na świeżym powietrzu, a także odpowiednia ilość snu. Z pomocą przychodzą także preparaty, które mogą wspierać naturalną odporność dziecka.

W aptekach dostępnych jest wiele różnych preparatów, które mają za zadanie wzmacniać funkcje obronne organizmu, czyniąc je bardziej efektywnymi. Jednak w każdym wypadku warto zalecić rodzicom konsultację z lekarzem pediatrą, który, w zależności od wieku dziecka, jego chorób współistniejących i przyjmowanych w związku z tym leków, określi, czy taka suplementacja jest wskazana i jednocześnie nie ma do niej przeciwwskazań zdrowotnych.

Jeżówka, czyli Echinacea

Jeżówka potęguje działanie układu odpornościowego poprzez nasilanie procesu fagocytozy i pobudzanie leukocytów do wydzielania substancji przeciwwirusowych (interferonów). Daje większą odporność na zakażenia bakteriami i wirusami. Do celów leczniczych uzyskuje się z ziela, korzenia lub całej rośliny sok, wyciągi wodne lub wodno-alkoholowe. Pojawiają się jednak doniesienia o dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, a także wysypkach skórnych i reakcjach alergicznych wywołanych spożyciem preparatów na bazie jeżówki, dlatego niektóre źródła zalecają przyjmowanie tego surowca dopiero po 12. roku życia. Z ww. przyczyn jeżówka nie powinna być więc stosowana m.in. u alergików, osób z atopowym zapaleniem skóry czy astmą. Należy też zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię z której nie zdają sobie sprawy rodzice małych dzieci. Otóż jeżówka działa w opisanym wyżej zakresie bardzo korzystnie, ale pod warunkiem, gdy jest podawana przez krótki czas. Przedłużone (niezgodne z ulotką) podawanie prowadzi do stymulacji mechanizmów supresyjnych w działaniu układu odpornościowego i jest wręcz szkodliwe.

Aloes

Aloes znany był w starożytności i już wtedy wykorzystywano jego wszechstronne właściwości lecznicze oraz kosmetyczne. Szczęśliwie powrócił w ostatniej dekadzie do łask. W aptekach dostępnych jest wiele preparatów aloesu w postaci soku czy syropu. Roślinne biostymulatory znajdujące się w soku lub wyciągach z miąższu aloesowego stymulują układ odpornościowy poprzez wzrost produkcji przeciwciał oraz liczby limfocytów we krwi. Wskazane są u dzieci z obniżoną odpornością i podatnych na częste infekcje dróg oddechowych. Można je również stosować wspomagająco w zakażeniach wirusowych i bakteryjnych układu oddechowego. Znaczna część preparatów w płynie na bazie zagęszczonego soku z aloesu ma gorzkawy smak i wykazuje działanie przeczyszczające z uwagi na dużą zawartość antraglikozydów pochodzących ze skórki liści aloesowych. Stwierdzono, że niewielkie ilości aktywnych związków miąższu aloesu z tego typu preparatów mogą przenikać do mleka karmiących matek, a następnie działać niekorzystnie (przeczyszczająco) na niemowlęta. Dostępne są jednak preparaty aloesowe do produkcji których liście są ręcznie obierane ze skórki, a miąższ przetwarzany jest na „zimno”, bez pasteryzacji, co zapewnia im wysoką skuteczność, bez jednoczesnego efektu przeczyszczającego i posmaku goryczki w ustach.

Olej z wątroby rekina

Dzięki skwalenowi wpływa korzystnie na układ odpornościowy, pobudzając syntezę przeciwciał oraz leukocytów, a także stymulując fagocytozę, co razem zwiększa odporność organizmu. Zawiera również alkiloglicerole, które gromadząc się w błonie komórek bakteryjnych i nowotworowych uszkadzają je. Dlatego olej z wątroby rekina wskazany jest w stanach obniżonej odporności, przy ostrych i przewlekłych chorobach infekcyjnych, a także po radioterapii lub chemioterapii. U dzieci może być stosowany od 3. roku życia.

Wielu pacjentów nie odróżnia tranu od oleju z wątroby rekina. Warto więc podkreślać, że tran stanowi cenne źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Natomiast nie zawiera charakterystycznych dla oleju z wątroby rekina skwalenu i alkilogliceroli.

Należy też zwrócić uwagę na fakt, że dostępne na rynku preparaty z olejem z wątroby rekina nie są równowartościowe. Olej olejowi nie jest równy. W zależności od gatunku rekina ilości poszczególnych grup alkilogliceroli mogą być różne. Odmienne są nawet pomiędzy osobnikami tego samego gatunku. Wiąże się to z różnorodnymi warunkami środowiskowymi (między innymi z głębokością na jakiej żyją rekiny oraz porą roku). Z tego właśnie powodu olej z wątroby rekina grenlandzkiego będzie miał nieco inne właściwości niż olej z wątroby rekinów tasmańskich. Tym wartościowszy jest olej z wątroby rekina, im w jego składzie jest wyższa zawartość alkilogliceroli.

Witamina C a odporność dziecka

Witamina C (kwas askorbinowy) zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych włosowatych i wzmacnia ich ściany, dzięki czemu zwiększa odporność błon śluzowych na zakażenie. Kwas askorbinowy chroni też tkanki przed uszkodzeniem działając antyoksydacyjnie na lipidy błon komórkowych oraz neutralizując reaktywne formy tlenu, które wydostają się z komórek na skutek fagocytozy. W związku z tym, że podczas infekcji witamina C jest szybko zużywana, zaleca się aby w okresie zimowym zwiększyć jej podaż (zwiększając w diecie dziecka, o ile to możliwe, ilość spożywanych warzyw i owoców).

Na co zwrócić uwagę wybierając syntetyczną witaminę C dla dziecka?

Warto doradzać pacjentom, aby wybierać produkty o statusie produktu leczniczego. W przypadku dzieci należy unikać słodkich żelków i innych tego typu postaci (tabletek musujących, gum czy słodkich pastylek). Lepiej w tym przypadku wybrać tradycyjne tabletki (o ile dziecko sobie z nimi radzi) lub krople, które są łatwą do podania postacią farmaceutyczną już u tych najmniejszych pacjentów.

Podsumowanie

Podstawą zdrowia i dobrej odporności dziecka jest właściwa dieta oraz aktywność fizyczna. Suplementy diety o działaniu immunostymulującym pomogą w zachowaniu jego zdrowia, ale nie zastąpią zdrowego trybu życia. Przypominajmy także rodzicom, że system obronny jest ściśle powiązany z autonomicznym układem nerwowym, który zawiaduje wszystkimi funkcjami naszego organizmu. Rodzice powinny więc uważać na deficyt snu u dziecka (przemęczony organizm jest zdecydowanie podatniejszy na infekcje).

Autor: dr n. med. Sylwia Krzemińska
Źródło: Świat farmacji, styczeń 2022