Stany zapalne jamy ustnej
Schorzenia jamy ustnej występują dość powszechnie, ale ich następstwa są zazwyczaj bagatelizowane. Tymczasem zmiany te mają wpływ na zdrowie całego organizmu.
Znaczną część schorzeń jamy ustnej stanowią zapalenia o różnorodnych przyczynach. Zazwyczaj objawiają się one bólem, pieczeniem, zaczerwienieniem, rozpulchnieniem lub obrzękiem śluzówki. Niekiedy błona śluzowa pokryta jest osadem, a z ust daje się wyczuć nieprzyjemny zapach. Zapaleniu śluzówki jamy ustnej sprzyja niedostateczna higiena jamy ustnej, złe odżywianie lub przyjmowanie leków immunosupresyjnych. Do najczęstszych stanów zapalnych jamy ustnej należą m.in. opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, afty, pleśniawki, stomatopatie.
OPRYSZCZKOWE ZAPALENIE JAMY USTNEJ
Wywołuje je wirus opryszczki zwykłej (Herpes simplex virus, HSV1) lub rzadziej HSV2. Choroba rozpoczyna się gorączką i bólem głowy. Po 24 godz. pojawia się obrzęk i zaczerwienienie dziąseł oraz owrzodzenie w postaci pęcherzyków występujących w skupiskach na błonie śluzowej jamy ustnej i na języku. Pęcherzyki stosunkowo łatwo pękają, czasem pozostawiając bolesne nadżerki. Chory ślini się obficie, a jego oddech może nabierać nieprzyjemnej woni. Chorobie towarzyszy powiększenie węzłów chłonnych podbródkowych i podżuchwowych. Choć zmiany znikają zwykle samoistnie, po 10–12 dniach, nie pozostawiając trwałych śladów – to wirus nadal znajduje się w organizmie. Nawroty opryszczkowego zapalenia jamy ustnej są rzadkie, jednak w stanach osłabienia organizmu (stres, przeziębienie, miesiączka) wirus uaktywnia się pod postacią opryszczki zwykłej, w przebiegu której chory zaraża inne osoby w otoczeniu.
AFTY
To dokuczliwe wykwity zapalne dobrze odgraniczone od otoczenia. Bywają mnogie, zazwyczaj kilkumilimetrowe, białożółte lub szarożółte, okrągłe lub owalne. Najczęściej pojawiają się na wargach, błonie śluzowej policzków, brzegach języka, czasem na dziąsłach. Wyróżniamy afty mniejsze oraz afty duże. Przyczyna tej dolegliwości nie jest do końca wyjaśniona. Wiadomo, że tworzeniu się aft sprzyjają urazy mechaniczne śluzówki, stres, miesiączka, niedobory żywieniowe, alergie pokarmowe, infekcje wirusowe, zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Zmianom na błonie śluzowej towarzyszą ból i pieczenie, czasem gorączka, jak i powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
PLEŚNIAWKI
Są przeważnie zakażeniem ostrym. Wywołują je drożdżaki z rodzaju Candida, zwłaszcza Candida albicans. Schorzenie objawia się w postaci białych nalotów na powierzchni błony śluzowej jamy ustnej i języka. Wraz z rozwojem choroby zmiany zlewają się, przypominając wyglądem zsiadłe mleko. Do zakażenia dochodzi zwykle w przypadku zaburzeń odporności komórkowej i składu flory fizjologicznej organizmu, np. w przebiegu przedłużonej antybiotykoterapii.
STOMATOPATIE
Zapalenie jamy ustnej może być również spowodowane używaniem protez zębowych. U większości użytkujących protezy występuje stan zapalny tkanek będących podłożem protezy. Szczególną rolę odgrywa tu uraz mechaniczny wywołany protezą, swoista odleżyna, często powikłana infekcją grzybiczą, oraz oddziaływaniem płytki (organicznych i nieorganicznych osadów na powierzchni protezy). Objawem stomatopatii protetycznej jest zaczerwienie oraz pieczenie wyrostka zębodołowego i podniebienia, czemu może towarzyszyć piekący ból, uniemożliwiający normalne użytkowanie protezy. Dolegliwości zazwyczaj wywołuje proteza górnych zębów.
AEROZOL NA RANY
Oprócz wymienionych schorzeń zapalenie jamy ustnej może występować w przebiegu chorób ogólnoustrojowych. Wywoływać je mogą m.in. niedobory witaminowe (zwłaszcza witamin A, B2 i C), niedobór żelaza, choroby układowe, alergie. W tych sytuacjach miejscowe środki przeciwdrobnoustrojowe (same, czy w połączeniu z terapią ogólną) mogą chronić ranę przed dalszym zanieczyszczeniem. Dodatkowo, leczenie na wczesnym etapie może zapobiec rozprzestrzenianiu się infekcji do głębiej położonych tkanek. Wśród powszechnie stosowanych środków przeciwdrobnoustrojowych wymienia się m.in. sole srebra, oktenidynę, pochodne jodu czy miód leczniczy. Preparaty zawierające te składniki wykazują właściwości bakteriobójcze, grzybobójcze i wirusobójcze. Przeznaczone są do stosowania na niezbyt rozległe rany i do wielokrotnego krótkotrwałego leczenia antyseptycznego w obrębie błon śluzowych i sąsiednich tkanek przed procedurami diagnostycznymi, a także po niedużych zabiegach operacyjnych (np. w ginekologii, urologii, proktologii, dermatologii, geriatrii, położnictwie, stomatologii).
Tego rodzaju środki wykorzystuje się do leczenia:
- ran powierzchniowych, otarć i zadrapań,
- do leczenia antyseptycznego niezbyt rozległych ran,
- do dezynfekcji skóry, błon śluzowych, jamy ustnej, np. przy aftach, podrażnieniu spowodowanym noszeniem aparatu ortodontycznego lub protezy dentystycznej,
- przy leczeniu drobnych ran oparzeniowych i owrzodzeniowych,
- przy pielęgnacji nierozległych ran i szwów pooperacyjnych,
- przed i po cewnikowaniu pęcherza moczowego,
- u dzieci (m.in. do pielęgnacji kikuta pępowinowego),
- do ograniczonego czasowo wspomagającego leczenia antyseptycznego grzybicy międzypalcowej.
Po aplikacji tworzy na skórze miękką warstwę, która chroni uszkodzoną skórę przed bakteriami i zanieczyszczeniami. Opatrunek w sprayu przepuszcza powietrze, dzięki czemu pozwala skórze oddychać.
Źródło: ABC Aptekarza