Rośliny lecznicze stosowane w chorobach reumatycznych

Fitoterapia najczęściej wspomaga leczenie środkami syntetycznymi, lecz w niektórych schorzeniach jest podstawowym sposobem leczenia. Często dzieje się tak w przypadku leczenia chorób przewlekłych, w których długotrwałe leczenie chemioterapeutykami może powodować wiele działań niepożądanych. Jedną z takich chorób jest reumatyzm, który oznacza grupę objawów (niemających znaczenia diagnostycznego) wiążących się z bolesnością i zaburzeniami funkcji w zakresie układu mięśniowo-szkieletowego. Może też dotyczyć tkanek miękkich – mięśni, ścięgien, pochewek ścięgnistych, więzadeł, powięzi i kaletek. Należą tu też tzw. kolagenozy, czyli zapalenia tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym, atakujące również narządy ruchu. Postępowanie terapeutyczne w przebiegu schorzeń aparatu ruchu ma na celu przede wszystkim poprawę standardu życia chorego, ułatwienie normalnego, codziennego funkcjonowania i utrzymanie zdolności do pracy przez zahamowanie toczących się procesów chorobowych, które prowadzą do unieruchomienia pacjenta. Oprócz tego dąży do w miarę pełnej rehabilitacji ruchowej.

Do realizacji tego celu wykorzystuje się różne metody terapeutyczne oraz rehabilitacyjne – mają one ograniczyć lub całkowicie usunąć dokuczliwe bóle stawowe, złagodzić stany zapalne, zmniejszyć napięcie mięśni i sztywność stawów, jak i zapobiec zanikom mięśniowym. W leczeniu schorzeń reumatycznych, zarówno degeneracyjnych, jak i zapalnych, środki pochodzenia roślinnego odgrywają najczęściej rolę pomocniczą.

Soja i awokado

Fitosterole (sterole roślinne) otrzymywane są z niezmydlających się frakcji olejów roślinnych – oleju sojowego, dyniowego, arachidowego. Najczęściej spotykane to beta-sitosterol, stigmasterol, kampesterol. Oleje z soi i awokado, naturalne składniki roślinne zawierające związki typu fitosteroli, zwiększają wytwarzanie kolagenu i odbudowują macierz pozakomórkową chrząstki stawowej, utrzymując ją w dobrej kondycji i pozytywnie wpływając na funkcjonowanie jej komórek. Składniki ekstraktu odżywiają chrząstki i są potrzebne do utrzymania odpowiedniej ilości mazi stawowej.

Owoce awokado obfitują ponadto w substancje odżywcze: witaminy A, B, C, E, H, K, kwas foliowy, minerały magnezu, miedzi, żelaza, potasu, wapnia i wiele innych pierwiastków śladowych. Awokado dostarcza również niezbędnych aminokwasów oraz siedmiu kwasów tłuszczowych, włączając w to omega-3 i omega-6.

Kurkuma, czyli ostryż

Zawiera mieszaninę żółtych barwników, tzw. kurkuminoidów, w tym główny związek – kurkuminę. Kurkumina działa żółciopędnie, przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie. Działanie antyoksydacyjne polega na zmniejszaniu peroksydacji lipidów błon komórkowych i uszkadzania struktur DNA. Natomiast działanie przeciwzapalne polega na hamowaniu cyklooksygenazy i lipooksygenazy. Efektem aktywności substancji czynnych z ostryżu jest to, że ograniczają wpływ niekorzystnych procesów enzymatycznych na prawidłowe funkcjonowanie stawów. Kurkumina jako jeden z najsilniejszych antyoksydantów chroni błony komórkowe przed utlenianiem przez wolne rodniki.

Imbir

Standaryzowany wyciąg z kłącza tej rośliny hamuje tworzenie się prozapalnych cytokin – prostaglandyny i trombosanu – co zapobiega procesom niszczenia chrząstki stawowej i sprzyja jej regeneracji. Ekstrakt z imbiru, zmniejszając tworzenie się prostaglandyn i leukotrienów, w konsekwencji redukuje stan zapalny i towarzyszący mu ból. Imbir wywiera podobne działanie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, nie wywołując objawów niepożądanych. Efektem oddziaływania składników imbiru jest zwiększona ruchomość stawów i ich elastyczność.

Kadzidłowiec

Głównym składnikiem czynnym surowca jest kwas bosweliowy o działaniu silnie przeciwzapalnym. Jest on specyficznym inhibitorem biosyntezy leukotrienów prozapalnych i selektywnym inhibitorem 5-lipooksygenazy.

Ananas

Zawiera bromelinę – mieszaninę enzymów przyspieszających przemianę materii. Bromelina działa również przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Powoduje depolimeryzację fibryny i zwiększa przepuszczalność błon komórkowych, co umożliwia szybką resorpcję obrzęków. Składniki czynne ananasa oddziałują na syntezę substancji organicznych, co ma wpływ na utrzymanie prawidłowego funkcjonowania stawów. Utrzymując korzystne środowisko w obrębie stawów, pozytywnie wpływają na ich budowę i funkcjonowanie.

Czarci pazur

Zawiera gorzkie glikozydy irydoidowe, flawonoidy, oligosacharydy, sterole, fenolokwasy. Działanie czarciego pazura jest wielokierunkowe – głównie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwproliferacyjne. Dzięki temu łagodzi on dokuczliwe objawy w przebiegu różnych zespołów reumatycznych i poprawia stan stawów dotkniętych chorobą. Właściwa suplementacja korzystnie wpływa na kondycję stawów.

Autor: dr n. farm. Barbara Figura
Źródło: Świat farmacji, 10/2024